MUỐN KHÁ LÊN THÌ PHẢI NÂNG TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

Đỗ Hoàng Sơn - Cách đây 35 năm, tôi lên đường sang Moskva (Nga) để học đại học về thiết bị làm đường và máy xây dựng hạng nặng ở trường ĐH Giao thông đường bộ Moskva, ngôi trường đầu ngành của Liên Xô về đường bộ được thành lập từ 1930 nên về bản chất là từ đầu người ta đã định hướng dạy công nghệ của ...Mỹ.

Vấn đề là năm 1929, Liên Xô mua những nhà máy lớn của hãng Ford để làm nhà máy ô tô GAZ (Sau này sản xuất xe Volga...) và nhà máy sản xuất máy kéo Caterpillar để sản xuất máy kéo hặng nặng ở Cheliabinsk, bây giờ vẫn sản xuất máy kéo và xe tăng, nó còn có tên nick là Thành phố xe tăng.

Ngành công nghiệp ô tô máy kéo của Liên Xô được bê nguyên từ Mỹ về gồm cả kỹ sư, công nhân, máy, quy trình và tiêu chuẩn kỹ thuật. Sau này Trung Quốc cũng học của Liên Xô nên thực ra là Mỹ đã ảnh hưởng tới cả ba nước.

Nói thêm là Lenin và Stalin hiểu rõ vai trò của Fordism (Tạm dịch là học thuyết Ford) trong việc tạo ra của cải vật chất trong thời đại cơ khí hoá và điện khí hoá (mà bây giờ sang chảnh gọi là cách mạng công nghiệp 2.0). Tính chuyên môn hoá và tiêu chuẩn hoá của học thuyết Ford về bản chất là dựa vào tính toán tối ưu trong sản xuất và thiết kế ô tô. Chuyên môn hoá và tiêu chuẩn hoá mạnh tới mức mặc dù rất muốn nhưng người Nga không thay đổi được kích thước của chi tiết máy nên vẫn phải dùng số đo theo hệ của Mỹ (rất chẵn) nên khi viết theo hệ mét thì lại thành số lẻ thập phân

Để nâng được tiêu chuẩn quốc gia bằng cách mua cả gói của Mỹ, lãnh đạo Liên Xô Stalin đã quyết định trả giá rất lớn về sức người và sức của để có kiến thức và công nghệ. Vàng, lúa mì, gỗ và những gì có thể bán được lấy dô la đều được huy động để mua các nhà máy của Mỹ. Sức mạnh của tiền lớn tới mức các hãng của Mỹ quyết tâm bắt chính phủ Mỹ phải bình thường hoá và thiết lập quan hệ ngoại giao với Liên Xô, không làm vậy thì toang là vì 1929 các hãng của Mỹ bị ảnh hưởng lớn của Đại suy thoái kinh tế.

Dài dòng như vậy để cho các bạn biết thêm là trường Đại học MADI của tôi bên Moskva đã ngay từ đầu dạy học theo tiêu chuẩn của Mỹ.

Nói rộng thêm nữa thì ĐH BÁCH KHOA Hà Nội sau này được Liên Xô viện trợ cho Việt Nam khoa Động lực, Cơ khí...đều là tiêu chuẩn GOST của Liên Xô nhưng bản chất là gốc Mỹ. Xe ô tô mác GIẢI PHÓNG mà Trung Quốc viện trợ cho Việt Nam để đánh Mỹ về bản chất là xe ZiL của Liên Xô và xe ZiL là nhà máy ô tô ở Moskva được thành lập do Liên Xô mua công nghệ của Mỹ.

Hồi đi học bên Nga tôi không biết những điều này, chỉ biết là các thầy người Nga và nhà trường rất kính trọng công nghệ của Mỹ (và cả Đức, Nhật). Cũng vì thế mà tôi được học về máy kéo máy ủi của Mỹ ngay ở bên Nga, có giáo trình hẳn hoi. Ngoài ra sách, các thầy còn mời hãng Caterpillar (Mỹ) và Komatsu (Nhật) vào giảng các chuyên đề mặc dù hai hãng này là hai đối thủ cạnh tranh chiếm phần lớn máy hạng nặng trên thế giới.

Sau khi học xong và làm việc bên Nga, tôi về nước và bắt đầu làm việc trong hệ thống của Caterpillar ở Việt Nam từ 1996. Khi đó xe tải mỏ lớn nhất của Việt Nam là BELAZ loại 40 tấn của Liên Xô trên mỏ than Cao Sơn với máy xúc EKG dung tích gầu 8m3 chay bằng điện (do Nga sản xuất).

Theo chỉ đạo của Chính phủ Việt Nam, ngành Than đã thử dùng xe Komatsu HD325 do Nhật viện trợ (nghe nói là đền bù gì đó ) từ 198X chạy rất tốt.

Sau khi Mỹ bỏ cấm vận Việt Nam năm 1994, Chính phủ lại cho bên ngành Than thử dùng xe ben Caterpillar 36 tấn sau khi xe Volvo 38 tấn của Thuỵ Điển thử không chịu nổi độ sâu âm 120m dưới mực nước biển của lòng moong mỏ Cọc Sáu (mà mấy anh Mỹ cứ đọc Cọc 6 là Coc Six).

Tôi vào làm ở đại lý V-Trac của Caterpillar tại Việt Nam được ít lâu thì được giao nhiệm vụ giải quyết khủng hoảng của 15 xe ben Caterpillar đang bị hỏng ở mỏ Cọc Sáu và được nổi tiếng trên báo Nhân Dân. Xe bị hỏng giảm xóc, lốp hỏng không có thay thế do nhà máy lốp bên Nhật tạm ngừng sản xuất vì động đất.

Lúc đó nhiều bạn bè đồng nghiệp cười bảo tôi ngu, dở hơi làm việc bất khả thi này thì phí công và thất bại, họ có lý theo cách khôn của người Việt, còn tôi khi đó là một kỹ sư cao to như tây (180cm) và nói tiếng Việt chưa tốt như bây giờ vì ở Nga hơn 9 năm và đã nói khá tốt tiếng Anh do mẹ tôi đặt yêu cầu phải học được tiếng Anh khi đang học bên Nga. (Đến giờ tôi vẫn thấy mẹ tôi có tầm nhìn rất xa về giáo dục. Sáng nay tôi vừa chúc mừng sinh nhật mẹ tôi, chỉ mong bà luôn mạnh khỏe.)

Nói tóm lại là tôi khi đó thuộc loại điếc chả sợ thách thức gì, càng thách đố càng tốt.

Và tôi đã cùng anh em làm cho hãng Caterpillar và các chuyên gia của ngành Than vất vả lăn lộn gần ba năm liền để cứu được 15 xe ben chạy rất tốt và cứu được cả tình hữu nghị nữa. Chúng tôi đã thay 120 quả rô-tuyn, hàng ngàn doăng giảm xóc, 15 cái trục dẫn động chính, thử đủ các loại lốp của các hãng lớn và các hoa lốp tương ứng (đến bây giờ vẫn dùng các loại hoa lốp chống cắt này cho cả các xe 60-100 tấn). Chúng tôi nâng thời gian bảo hành lên 30 tháng thay vì 12 tháng. Trạm bảo hành và xe sửa chữa cùng chuyên gia được cắm ngay ở bờ moong.

Chiến đấu với nhiều vấn đề rồi cuối cùng mọi việc cũng ổn, tuy chưa được lợi lộc gì về tiền lương tiền thưởng (như sau này tôi được đãi ngộ vì là VIP) nhưng tôi được kiến thức lúc đó ở Việt Nam không ai có vì được tham gia tất cả các cuộc thử nghiệm mà sáng nay tôi mới biết chỉ cẩn một vài mẩu của nó là đã thành luận án tiến sĩ của Úc viết thành gần 600 trang để mô tả theo cách hàn lâm các thử nghiệm tối ưu sản xuất cho các mỏ lộ thiên (như hình 1).

Chính vì tham gia cứu được các xe 36-40 tấn của Caterpillar ở ngành Than nên tôi lại được tiếp tục tham gia đủ các thử nghiệm nâng chuẩn kỹ thuật khác của ngành mỏ, trong đó có hai lần quan trọng nhất đó là thử xe ben Caterpillar CAT 773E trọng tải 58-60 tấn năm 2001 và CAT 777D trọng tải 96-100 tấn đều ở mỏ than Cao Sơn (Cẩm Phả). Trong đó việc hiện đại hoá các mỏ lộ thiên của ngành Than bằng các xe ben 60-100 tấn của Caterpillar chính là một trong các nội dung để chuẩn bị cho cuộc gặp thượng đỉnh tháng 6/2005, khi đó lần đầu tiên Thủ tướng Việt Nam chính thức thăm Mỹ. Thủ tướng Phan Văn Khải đến bắt tay với tổng thống Bush ở Nhà Trắng tháng 6/2005 thì trước đó vài tuần 04 xe CAT 777D của Caterpillar đã lăn bánh ở mỏ than Cao Sơn (Cẩm Phả, Quảng Ninh) vào cuối tháng 5/2005.

Để cho những chiếc xe ben trọng tải lớn được sử dụng ở Việt Nam thì cả hai phía đã đều rất cố gắng, là công sức của hàng ngàn người trong hàng chục năm, hàng trăm chương trình đào tạo và chuyển giao công nghệ.

Đến nay trong tiêu chuẩn kỹ thuật khai thác mỏ lộ thiên của Việt Nam TCVN 5326 năm 2008 đã có các xe trọng tải lớn này, một kết quả rất tuyệt vời có sự đóng góp của các kỹ sư, công nhân, lãnh đạo, doanh nhân và nhà ngoại giao của cả hai nước Việt Mỹ. Tôi vinh dự được tham gia có 15 năm trong các cuộc giao lưu cọ sát học hỏi này và học hỏi được rất nhiều.

Cảm ơn tất cả các bạn ta và tây đã cùng làm việc đó với tôi!

Cảm ơn mẹ tôi đã bắt tôi học tiếng Anh!

Cảm trường tôi ở cả ta và tây, các sếp cũ của tôi cả ta và tây đã dạy tôi thói quen thích thú với những việc khó khả thi !

Cách đây hơn 10 năm, tôi bỏ nghề (mà cả học đại học và làm là hơn 20 năm) để ra làm sách và dạy học STEM, kết quả là làm được vài việc trong nghề sách và STEM, trong đó có việc tạo môi trường cho các con tôi học thuộc loại giỏi ở trường Ams (làm sau này có giỏi hay không thì chưa biết được ). Tôi nói các con trai tôi học giỏi là vì mỗi cháu đều có 3 giải quốc gia của hai lĩnh vực khác nhau nên nếu tôi bảo khác đi thì thành ra lại không đúng chỉ muốn nói là học giỏi và làm giỏi không hẳn là sẽ tương ứng nếu như sau này thiếu đam mê và tính chuyên nghiệp tới mức lạnh lùng (Bây giờ tôi tham gia STEM và cờ vua vui hơn nhiều ạ, không phải lo kiểm soát cảm xúc ở tầm rất cao độ ).

Đến nay bạn con cả đã đi làm tự kiếm được tiền, bạn con trai út đang học lớp 12, đã đỗ thẳng đại học và chỉ cần thi tốt nghiệp THPT là xong phổ thông, áp lực trông con và dạy học cho con giảm hẳn

Trong mấy tuần gần Tết, mấy cậu em thân quý của tôi đang làm VIP của các hãng Caterpillar (Mỹ) và Komatsu (Nhật) đều mang đến tặng tôi hai mô hình xe ben 100 tấn của Caterpillar và Komatsu. Trong câu chuyện với các bạn VIP ấy, tôi đều nhắc tới xu hướng dùng xe ben 135 tấn (150 tấn Mỹ) và máy xúc gầu lớn tới 15-22m3 để giảm chi phí sản xuất giá thành than. Cách đây 15 năm, chúng tôi đã cho vào máy tính thử đủ các kịch bản sản xuất và đều cho ra kết quả gần giống với cái hình trong ảnh 1 (một phần của luận án tiến sĩ nghề mỏ bên Úc).

Kết quả đó cho thấy nâng trọng tải lên càng cao thì chi phí sản xuất sẽ càng giảm đến lúc nào đó cao hơn 350 tấn thì dừng giảm. Hồi sang nhà máy bên Mỹ, tôi đã được xem họ lắp cái xe ben 350 tấn, nó bé lắm, chỉ cao có 10m thôi và chiều ngang cũng vậy

Muốn nâng được trọng tải của xe ben mỏ lộ thiên lên 135 tấn thì phải làm thử nghiệm vài năm, sau đó mới xác lập tiêu chuẩn Việt Nam TCVN mới cho xe 135 tấn. Phải có cái TCVN mới này thì mới có luật để đầu tư công nghệ mới để giảm giá thành sản xuất than, điều đó có nghĩa là mấy dòng vu vơ này mà thành hiện thực thì sẽ góp phần tiết kiệm hoá đơn tiền điện của gia đình các bạn đấy ạ

Viết dài như vậy để cho bạn bè trên Facebook hiểu hơn vì sao cái tút tôi viết về kế hoạch 10 năm tới của tôi lại có hạng mục này ở mục số 2

Còn vài thứ hay nhưng viết ra thì dài và cũng muốn để dành vì hôm qua có báo đặt viết bài về việc cần

NÂNG TRỌNG TẢI XE BEN trong TCVN về khai thác lộ thiên.

 

TỔ CHỨC VUI TẾT TẠI NHÀ SINH HOẠT CỘNG ĐỒNG

Lần đầu tiên Địa bàn dân cư 16 phường Láng Hạ tổ chức vui xuân tại Nhà sinh hoạt cộng đồng. Sáng kiến do ông Lê Đình Cương đề xuất. Bà con trong địa bàn ngày mồng 1 tết đến nhà sinh hoạt cộng đồng thắp hương bác Hồ và cùng nhau chúc tết. Chúc nhau sức khỏe, hạnh phúc, thành công và phát triển. Sau đó liên hoan tiệc ngọt có bánh kẹo, rượu vang. Chi hội cựu chiến binh chủ trì tiếp khách và mừng tuổi bà con đến nhà sinh hoạt cộng đồng. Đây là một nét đẹp trong ngày xuân cần lưu giữ.

CHIA SẺ YÊU THƯƠNG

Dịp Tết nguyên đán đã vận động bà con tổ dân phố chia sẻ yêu thương, lá lành đùm lá rách, tương thân tương ái để ai cũng vui tết đã tặng gần 20 xuất quà cho người khuyết tật, người mắc bệnh hiểm nghèo và người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Gói bánh chưng và chia lộc bánh của Thánh láng cho một số gia đình trong địa bàn.

Vui quanh nồi bánh

Bánh chưng lộc Thánh Láng 2021

BẢO TỒN TẾT XƯA !

Vừa rồi Địa bàn dân cư 16 đã tổ chức lễ mừng Đảng mừng Xuân và chia sẻ yêu thương đã bảo tồn được một số nét của Tết xưa như dựng cây nêu, gói bánh chưng, gửi lễ thắp hương các liệt sĩ, tặng quà người khuyết tật, người mắc bệnh hiểm nghèo, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Thắp hương bàn thờ bác, tổ chức chúc Tết, mừng tuổi tại nhà sinh hoạt cộng đồng, chúc Tết các Đảng viên lão thành. Mặc dù còn một số chương trình nhưng do covid phải hoãn. Mong sao bà con tiếp tục ủng hộ để duy trì chương trình này hàng năm !